İç Denetimde Öz Değerlendirme (CSA) Yaklaşımı

İç Denetimde son dönemde gittikçe önemli hale gelen Öz Denetim yaklaşımı, iç kontrol etkisinin yüksekliği sayesinde uygulanabilen ve değerlendirilebilen bir süreçtir. Öz Değerlendirmede amaç, karşılaşılabilecek tüm işletme araçlarında uygun bir güvence sağlamaktır. Bu sürecin sorumluluğu bir organizasyondaki tüm çalışanlar arasında paylaşılır. Öz Değerlendirme süreci tasarlanmış ve tamamen belgelenmiş bir çerçeve içersinde yürütülür ve sürekli gelişim için teşvik edici bir unsur olarak sürekli tekrarlanır.

İç Denetim Enstitüsünün 2120 A1-2 nolu uygulama tavsiyesinde "Kontrol süreçlerinin uygunluğunun değerlendirilmesinde öz değerlemenin kullanımı" başlığı kullanılarak, bu yönetimin kulalnılması önerilmektedir.

The Instute of Internal Auditors (IIA)'ya göre Öz Değerlendirme Yaklaşımı, kontrol kalitesinin değerlendirilmesinde iç denetçiler ve yönetime gerekli olan iç kontrol bilgisinin ortaya çıkarıldığı bir süreçtir. Ayrıca IIA'ya göre Öz Değerleme; iç denetim mesleğine değer katan bir tekniktir. Bu yaklaşım, doğru faaliyetlerin belirlenmesi, ortaya çıkan risklerin tanımlanması, kontrolün dizaynı ve yürütülmesi faaliyetleri ile İç Denetim mesleğine değer katabilir.

Öz Değerlendirme yaklaşımı, risk odaklı iç denetimin bir parçasıdır fakat iç denetime getirilen yeni yaklaşımın parçası olarak katılımcı yaklaşıma hitap eder.

Öz Değerlendirme yaklaşımı ile ilgili genel kabul gören tanımlardan bir tanesi 1995 yılında IIA tarafından yapılmıştır. Bu tanımda; ""işletmeler, öz değerlendirmeyi; içinde bulunulan sürecin hakkında karşılaştırma yapma ve işletme amaçlarına ulaşma konusunda yapılması gereken değişiklikler hakkında karar verme amacıyla kullanılmaktadır. Bu sürece resmi olarak yöneticiler ve çalışma grupları dahil edilmektedir.." IIA tarafında 1998 yılında tanım güncellenereke aşağıdaki şekli almıştır. "İç Kontrol sisteminin etkinliğinin analiz edildiği ve değerlendirildiği süreçtir. Amaç tüm işletme amaçlarının gerçekleştirileceği konusunda güven ayratmaktır.

Denetçiler bu yaklaşımı, mali tablolara ilişkin riskleri, bu riskleri yönetmeye yardımcı olan kontrolleri değerlendirmek ve örgütsel prosedürlerle ve kanunlarla uyumu sağlamak amacıyla kulalnmaktadırlar. İç kontrol ve risk değerlndirmeleri daha çok iç veya bağımsız denetçilerin aksine işletme çalışanları tarafından yerine getirilmektedir.

Öz değerlendirme yaklaşımını geleneksel denetim yaklaşımından ayıran temel özellikler şöyle sıralanabilir:

* İç kontrol sistemi değerlendirilmesinde bölüm çalışanları da yer alır.

* İç denetime bağlı olmadan yapılabilir.

* Yönetim tarzı, liderlik, takım çalışması, davranış kuralları ve personelin dürüstlüğü gibi geleneksel denetim için yumuşak sayılabilecek kontrolelri değerlendirmede kulalnılabilecek en iyi yöntemdir.

* Raporlar çalışma grupları tarafından yayınlanmaktadır.

* İç Denetçiler, temel olarak risk, kontrol kavramları ve bunların anlaşılması için eğitim ve danışmanlık faaliyetini yürütmektir.

* Yönetim geleneksel denetime kıyasla daha fazla işin içindedir.

yaklaşımın katılımcı ve işbirlikçi yapısından dolayı sonuç alma olasılığı geleneksel denetimden daha fazladır.

* Teknoloji kulalnımı daha yoğundur.

* geleneksel denetime kıyasala finansal süreçlere dönük kontroller yerine tamamen risk ve kontrol değerlendirmesi işini yapan çalışanlara odaklanır.

* Geleneksel denetim mevzuata uygunluk ve finansal kayıpların olup olmadığını denetlerken, öz değerleme yaklaşımı tüm süreci denetlemektedir.

Organizasyonların iç kontrol sistemlerinin etkili ve yeterli rapora ihtiyaç duyması, COSO'nun üzerinde durduğu konular arasındadır. İç Kontrol raporlaması tamamen bir organizasyon aşaması olabilir ya da organizasyon içerisindeki benzer bölümler veya ya ad fonksiyonlarla sınırlandırılmış olabilir. İç denetim fonksiyonu kavramı ve onun sahip olduğu kontroller ya da dış denetim kontrollerini inceleme konusunda iç denetimin yardımı, IIA nın kuralla uygun olarak yaptığı Öz değerleme yöntemi içinde geliştirilmiştir.

Öz değerleme yaklaşımı, her bölümde öncelik görevi yapan kontrol odaklı workshoplardan meydana gelir. Üç tür yaklaşım vardır:

i. Workshoplar: İç denetçinin danışmanlığında, belirlenen amaçlar veya süreçler için risk ve kontrol değerlendirilmesinin tasarlandığı, uygulandığı ve bazı durumlarda raporlandığı toplantılardır.

ii. Soru kağıtları: Anket yöntemi, hazır ve geçerliliği kanıtlanmış bir soru listesi kulalnılarak en az kaynak kullanılarak en kısa zamanda tamamlanacak yöntemdir.

iii. Yönetici analizleri : Bu yöntem denetçilerin direkt olarak yararlandıkları bir yöntem değildir. Yöneticiler seçilmiş iş süreçleri, risk yönetim faaliyetleri ve kontrol prosedürleri hakkında bilgi toplamak amacıyla kullandığı diğer yaklaşımları kapsar.

#İçDenetim #CSA #İçdenetim #özdeğerlendirme