Yalın Vergi Üzerine..
- Ayhan Bölükbaşı, Bağımsız Denetçi, SMMM
- 26 Eyl 2017
- 3 dakikada okunur
Hazır eğitim sistemimiz sil baştan yapılıyorken ben de vergi sistemine el atayım dedim:)
Anayasamızın Vergi Ödevi başlıklı 73 maddesinde:
“Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.” hükmü bulunmaktadır.
Vergi Sistemlerinde temel prensipler şöyle sıralanabilir:
Adalet : Gelir düzeyi yüksek olanlardan daha yüksek oranda vergi alınması, düşük olan kesimlerin ise sosyal devlet anlayışı çerçevesinde desteklenmesi,
Verimlilik : Vergilerin toplanmas maliyetlerinin toplanan gelire oranla düşük olması,
Etkililik : Vergilerin, vergi koyulan ekonomik faaliyetlerin aşırı şekilde engellenmesi sonucunu doğuracak düzeyde olmaması,
Basitlik: Vergilerin kolay anlaşılır ve uygulanır olması,
Şeffaflık: Vergi verenlerin vergi sistemine güvenmelerini sağlayarak vergi uyumunun artmasını sağlayacak tedbirlerin alınması.
Ülkemizde kayıt dışı ekonominin ulaştığı boyut, vergi politikaları ve uygulamalarının etkin olmaktan çok uzak olduğunun bir göstergesidir. Bugün ülkemizde vergi sistemi ekonominin önünde engel haline gelmiş olup, dünya trendlerinden ve rekabetinden uzak, sosyal politikalara cevap veremez durumda, karmaşık ve kendi içinde tutarsız bir konumdadır.
Ülkemizdeki enerji, iletişim gibi önemli girdilerin üzerindeki yüksek vergi yükü bir çok sektörde rekabet gücümüzü yitirmemize sebep olmaktadır. Vergilerin toplanmasında ağırlığın çalışanlar ve çok sınırlı sayıda kurumun üzerinde olması hem vergi adaletsizliği, hem de devletin sosyal politikalarının uygulanamamasına sebep olmaktadır. Üstelik vergilerdeki karmaşıklık, uyum sağlamaya çalışan mükellefler ve özellikle mali müşavirler için de ağır bir yük oluşturmaktadır. Ekonomimizin en kırılgan noktası olan kamu borçlarının geri ödenmesi ve yeni yatırımların finanse edilebilmesinin en hızlı ve etkin yolu, vergi sisteminin henüz ulaşılamayan kesimlere yaygınlaştırılmasıdır. Yaygınlaştırma sağlanmadan vergi oranlarının düşürülmesi ve dolayısıyla yatırımların ve istihdamın geliştirilmesi de mümkün olamamaktadır.
Bu nedenle, teorik olarak uzun zamandır gündemde olan tek oranlı “yalın vergi” konusunda özellikle AB’ye yeni üye olan ülkeler ve Rusya’daki gelişmeler sadece Türkiye’yi değil, tüm AB’yi etkileme potansiyeline sahiptir. 1994’te Estonya’da %26 oranıyla uygulanmaya başlayan tek oranlı basit yalın vergi, 2001 yılında Rusya’da %13 oranıyla, daha sonra da Sırbistan ve Ukrayna’da %14 ve %13 oranlarıyla uygulanmaya başladı. Bu ülkeleri Gürcistan %12 ile ve AB üyesi Slovakya %19 ile izledi. En son Romanya %16 ile bu yeni sisteme geçiş yaptı. Şimdi Polonya ve Cek Cumhuriyeti de %15 oranlı yalın vergi sistemine geçmeyi tartışıyor. Belki daha da önemlisi Hollanda, İspanya ve Almanya’da da ciddi politikacıların bu konuda fizibilite çalışmaları yapmaya başlamış olmalarıdır.
Yalın Vergi için daha gidilecek yolumuz olmakla birlikte en azından vergi sisteminde bazı konularda sadeleştirme yapılabileceğini düşünüyorum.
Amortisman listemizde faydalı ömür olarak 2 ile 100 yıl arasında 28 farklı süre kullanılmaktadır. (Üşenmedim, saydım) Oysa satın alınan sabit kıymeti bu listede aramak yerine Hesap Planındaki yerine göre sabit süreler belirlemek çok daha anlaşılır ve sade olabilir. Örneğin: 251- Yer altı ve yer üstü düzenleri: 75 yıl, 252-Binalar : 50 yıl, 253-Tesisler : 25 yıl, Makine ve Teçhizat :10 yıl, 254-Taşıtlar: 5 yıl, 255 –Demirbaşlar: 5 yıl gibi...
Halen YMM ler tam tasdik kapsamında denetim hizmeti vermekteler. Bu raporun düzenlendiği mükellefler öncelikli olarak incelemeye alınmıyorlar. Benzer şekilde özellikle KOBİler için SMMM’ler denetim raporu düzenleseler, vergi kayıp ve kaçağına olumlu etkisi olmaz mı?
Beyanname verme süreleri o kadar karmaşık bir hal almış durumda ki, takip etmek zor. Aylık beyannameler için takip eden ayın son gününe kadar beyan ve ödeme belirlense, daha sade ve uygulama kolaylığı olmaz mı?
Vergi Dairelerinin iş akışlarının da daha sadeleştirilmeye ihtiyacı var. Memurların hata yapma korkularının yok edilmesi ve mükelleflere daha güven duyulan basit bir işleyişe ihtiyacımız var. Basit işlem için bir kaç masa dolaştırılmak yerine bankaların sistemine geçmek çok daha faydalı olacaktır.
Yukarıda çok kısa olarak değindiğim konular da Yalın bir Vergi Sistemi için önemli konulardır ancak detaylandırılıp, üzerinde çalışılması, projelendirilmesi lazım. Türkiye de çok değerli akademisyenler, bürokratlar var. Yani bunu yapabilecek beşeri sermaye mevcut.
2023 olmadan görür müyüz? Umarım !
Son söz : Anlamak, çözmeye yetmez !
Comments